Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti
Rusya’ya bağlıdır.
Yüzölçümü: 3.103.200 km2
Nüfusu: 1.381.000
Başkenti: Yakutsk
Coğrafi Konumu
Kuzeydoğu Sibirya’da Kuzey Buz Denizi’ne dökülen Lena, Yana, İndigirka ve Kolıma ırmaklarının havzasında yer alır. Ülkenin % 40’dan fazlası kutup dairesinin kuzeyindedir. Ülkenin % 20’si kuzey kutbundadır ve 2/3’ü dağlarla kaplıdır. Ortalama sıcaklık Ocak ayında -34, -50 C°, Temmuz ayında ( merkezi bölgede ) +18,+29 C° dir.
Tarih
Yakutistan arazisinde en eski insan izleri yukarı Paleolite ( M.Ö. 20-10 bininci yıllar ) aittir. M.S. 6-10’uncu yüzyıllarda güneyden gelerek yerleşen bir Türk boyu olan Yakutlar (Sahalar) 17’inci yüzyılın ilk yarısında Rus Çarlığı’nın denetimine girdi. Yakutistan’ın en büyük kenti olan Yakutsk eyaleti 1632’de kuruldu. 1638’de Yakutsk eyaleti (Voyevodstvo) oluşturuldu ve bu topraklar Rusların yerleşimine açıldı. Ruslar özellikle Lena nehrinin orta kesimi boyunca sıralanan şehirlere yerleştiler. Yüzyıllar boyunca göçebeliğe dayalı bir hayat tarzı sürdüren Sahalar 19’yy.da yerleşik düzene geçtiler. Saha (Yakut) Türklerinin milli bilinçleri gözle görülür derecede artmaya başlamıştır. 27 Eylül 1950’de “Yakut Saha Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Egemenlik Deklarasyonu” ilan edildi. 20 Aralık 1991’de cumhuriyet tarihinde doğrudan başkanlık seçimi yapıldı. Başkan göreve gelir gelmez birinci iş olarak cumhuriyetin adını “Saha Cumhuriyeti” olarak ilan etti. Yakutlar Orhun kitabelerinde de Kurıkan adıyla geçmektedir. Daha sonra kuzeye çekilen Yakutların ana Türk kütlesiyle bağları kopmuştur. Bu yüzden Saha (Yakut) Türkçesi Türkiye Türkçesi’nden ve diğer Türk lehçelerinden biraz uzaktır. Sahaların tarihte 10 asra yakın bir süre varlıklarını sürdüren İskit (Saka) Türklerinin bir uzantısı oldukları da uzmanlarca belirtilmektedir. Kendilerine Saha demeleri de, buna bir delil sayılmaktadır.
Nüfus
1998 tahminlerine göre 1.381.000 olan Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nin nüfusunun % 50.5’i Ruslardan % 36.9’u, Saha (Yakut)’lardan oluşmaktadır. Geriye kalan yaklaşık % 13’lük kısım ise Ukraynalı, Kazak, Tatar ve Azerilerden oluşmaktadır. Başkent Yakutsk’un nüfusu 270.000’dir. Yakutların % 95′ i Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşamaktadır.
Ekonomi
Halkın geçim kaynakları arasında kürk avcılığı ve balıkçılık önemli yer tutar. Ülkede bulunan samur, kutup tilkisi ,sincap, tilki ve nadir balık çeşitleri; avcılar ile maceraperestleri kendine çeker. Bu avcılar sayesinde üretilen kaliteli kürklerin ve balıkların şöhreti bütün dünyada meşhurdur. Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nin en önemli kaynaklarından biri de yer altı zenginlikleridir. Ülkede elmas, altın, gaz, kömür, gümüş ve bakır çıkarılmaktadır. Mendeleyev tablosundaki bütün elementler Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nde bulunmaktadır. Elmas Saha yurdunda çok önemli bir yere sahiptir. Bunların en değerlilerinden biri de Moskova’da müzede bulunan ve 342,5 karatlık pırlantadır. Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nin hemen her bölgesinde elmas çıkarılmaktadır.
Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti Resmi Arması
Saha (Yakut) Muhtar Cumhuriyeti’nin Konumu
