Özbekistan Cumhuriyeti

Kuruluş Tarihi: 1 Eylül 1991
Yüzölçümü: 447.400km2
Nüfusu: 26.000.000
Başkenti: Taşkent

Tarihi

Bugün Özbek nüfusu 21 milyon yedi yüz bine ulaşmaktadır. Tarihi kaynaklara göre (Ebül Gazi Bahadır Han) Altın Orda Beyi Özbek’in adından gelmektedir. Özbek Han 1313-1340 de Altın Ordu Devleti’nin başına geçer. Böylece de bu birliğe Özbekler denir. Daha sonra da belli bir Türk topluluğunun adı olarak kullanılır. Özbekçe Uygur Türkçesi ile Çağatay bölümüne girer. Yapılan bir araştırmada Altın Orda Hanlığını kuran ünlü hükümdar Cengiz Han’ın Torunu Batu Han’dır. 1319 da Tuna boylarına ve Edirne’ye kadar gelir. 1335 de ise Azerbaycan seferine çıkar. Ünlü gezgin İbn Batuta, Özbek Handan bahseder ve geniş ülkeleriyle, güçlü ordusunun olduğuna değinir.

Bu dönemde bütün Kıpçak boylarında Türkçe konuşulduğu bilinir. 1428-1468 tarihleri arasında Özbekler bir biriyle çok yakın dayanışma içine girmişler ve 1500-1510’da Maveraünnehir bölgesini ele geçirmişlerdir. Ancak 1740’ta İran Hükümdarı Buhara’yı ele geçirmiş ve buradaki Özbek Hanlığı’na son vermiştir. Buhara’nın başına 1753’te Muhammed Rahim geçmiş bu dönem 1920 ye kadar sürmüştür.

1924’te ise bugünkü Özbekistan Cumhuriyeti kurulmuş, ancak 1945’ten sonraki yıllarda Rusların denetimine girmiştir. Özbekistan’da Kongrat, Nagman, Mangıt, Toyaklı, Savay, Barın, Üç Urug,Burgut, Arlat, Kanglı, Baştaş, Karakalpak gibi boylar bulunmaktadır ve bunlar Özbekistan’ı oluşturmaktadırlar.

SSCB’nin çöküşüyle birlikte Özbekistan 20 Haziran 1990’da egemenliğini 1 Eylül 1991’de de bağımsızlığını almıştır.

Coğrafi Konumu

Bağımsız Özbekistan’ın 447.400 km2’lik bir yüzölçümü bulunmaktadır. Özbekistan 37°-45 Kuzey enlemleri ile 56°-73° doğu boylamları arasında yer almaktadır. Özbekistan; Kazakistan, Tacikistan, Afganistan Kırgızistan ve Türkmenistan’a komşudur. Başkenti Taşkent’tir. Nüfusu: 26.000.000’dur.

Önemli şehirleri; Semerkand, Buhara, Hive, Andıcan, Hokand, Navrangon, Karşı, Urgenc, Nukus’dur. Önemli nehirleri: Surhanderya, Serabat, Karaderya, Zerefşan, Koskaderya ve Sah’dir. En büyük gölü Aral’dır. Diğer Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nde olduğu gibi iklimi, yazları sıcak ve kurak kışlan soğuk ve karasal iklimdir.

Eğitim

Özbeklerin ilk eğitimleri mekteplerde ve medreselerde olmakta idi. 1912’de Buhara Emiri yeni sistem okulların açılmasını sağlamıştır. Sovyet baskılarına karşın Özbekler dillerini ve kültürlerini korumuşlardır. Şu anda Özbekistan’da 4 binin üstünde, okul, 4 milyonda öğrenci olduğu istatistiklerde verilmektedir.

Özbekistan’da ilköğretim önce 5 yıl, daha sonra da 7 yıla çıkarılmıştır.Ancak yeniden yapılan düzenlen]e ile ilköğretim 8 yıla, ortaokul ise 11 yıla çıkarılmıştır. Halkın eğitim düzeyi oldukça yüksektir. Özbekistan’da Semerkand Devlet Üniversitesi Eğitim hayatında önemli yer tutmakta ve bütün Enstitüleri içinde toplamaktadır.

Özbekistan Resimleri

Özbekistan Parası Som

Özbekistan Resmi Arması

Özbekistan’ın Konumu

Özbekistan İdari Haritası