Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti

Özbekistan’a bağlıdır.
Yüzölçümü: 164.900 km2
Nüfusu: 1.418.100
Başkenti: Nukus

Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti, Aral Gölü’nün güneydoğu ve güneybatısında yer alır. Orta kesim, Amuderya Irmağı vadisi ve deltasından oluşur. Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti’nin iklimi kara iklimidir. Amuderya deltasının başında kurulmuş olan Nukus 1932’de şehir statüsünü kazandı. Başta gıda işleme tesisleri olmak üzere çeşitli hafif sanayi kuruluşlarının bulunduğu kentte, Özbek Bilimler Akademisi’nin Karakalpak şubesi ile öğretmen okulu, müze ve tiyatro mevcuttur.

Tarih

Uzun yıllar Kazaklarla da iç içe yaşayan Karakalpaklara ilişkin tarihi kayıtlar ancak 16.yüzyıla kadar iner. Eski yurtlarının Kazan ve Astrahan arasındaki Volga kıyıları olduğu, oradan Amuderya çevresine göç ettikleri bildirilmektedir. 18. yüzyılda Amuderya yöresine yerleşen Karakalpaklar, Özbekler ve Kazaklar dışında bölgede az sayıda Türkmen ve Rus azınlıkları da yaşamaktadır. Karakalpaklar, 1936 yılı Aralık ayında Özbekistan’a katılmıştır. 1 Aralık 1990’da Cumhuriyet Yüksek Konseyi tarafından Karakalpakların özerkliği kabul edilerek Özbekistan’ın ilk ve tek özerk cumhuriyeti olduğu onaylanmıştır. Kentlerde oturanların oranı % 48 dolayındadır. Başlıca kentler Nukus, Hoceyli, Biruni, Tahyataş, Çimbay, Turtkul ve Altıkıl’dır.

Ekonomi

Anayasa çerçevesinde demokratik bir ülke olan Özbekistan’ın tecrübesine uymayı taahhüt eden Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti, aynı zamanda piyasa ekonomisi politikasını gerçekleştirme yolundadır. Ekonomi büyük ölçüde tarıma dayanır. Sınırlı sanayi sektörü hafif imalat kuruluşları, petrol işleyen rafineriler, Hoceyli’deki tersaneyi, kireçtaşı, alçı, asbest, mermer ve kuvarsit kaynaklarını kullanan çok sayıda yapı malzemesi fabrikası ve Tahyataş’taki enerji santralından ibarettir. Pamuğun yanı sıra yonca, pirinç ve mısır yetiştirilir. Kızılkum çölünde sığır ve karakul koyunu beslenir. Çiftçilerin büyük çoğunluğu ipek böcekçiliği ile uğraşmaktadır. Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti, pamuk yetiştirme ve pirinç üretiminde önde gelir. Özellikle tarım ürünleri ve zengin mineral ve hammadde kaynaklarına bağlı olarak çeşitli sanayi dalları bulunmaktadır.

Karakalpak Muhtar Cumhuriyeti’nin Konumu