Ahal Teke Atı
Ahal Teke atı resmen bir Türk atıdır. Bilimciler Ahal Teke atını, 3000 yıl evvel insanlar tarafından ilk evcilleştirilmiş olan at türü olarak görürler. Orta Asya’da Türk halkları arasında yaygındır. Özellikle Türkmenler Ahal Teke atına sahip çıkarlar ve onun bir Türkmen atı olduğunu söylerler. Ahal Teke’nin adı Manas ve Dede Korkut gibi Türk destanlarında geçer ve Türkmenistan’ın Ahal vilayetinde yaşayan Teke kabilesinden gelmektedir.
Dik bir duruşu, uzun ince bir boynu, eğimli omzu, uzun bir sırtı, uzun bacakları ve küçük sert bir kalçası vardır. Yelesi yumuşak ve azdır. Kulakları diğer atlarınkinden uzun ve hafif orak şeklindedir. Çoğu Ahal Tekenin gözlerinin etrafı siyah olduğu için gözleri badem şeklinde görünür. Vücudu daima hafif metalik parlar. Kılları çok ince ve yumuşaktır. Hareketleri çok rahat ve esnektir. Hüner ve eğitim gösterilerinde diğer atların zorlandığı bazı zor hünerleri kolayca başarır. Özellikle “Pas” ve “Tölt” adlı hareketleri kolay yapar. Cesur, zeki, duygusal ve bazen de inatçıdır, sezgileri güçlüdür, sahibine daima çok bağlıdır, hatta tek biniciye alışık olurlar ve onun en ufak imalarını bile algılayabilirler.
Ahal Teke atı doğrudan eski Türkmen atlarının soyundan gelen ve çarlık Rusya’sında oluşturulmuş (Türkmen atının aygır defterleriyle kayda geçirilmesi) safkan bir at ırkıdır. Buzul çağından kalma mumyalaşmış ve donmuş at cesetlerinden anlaşıldığı üzere belki de tam anlamıyla safkan olan tek at ırkıdır. Ahal Teke milattan önceki binyılda bile Doğu Avrupa’dan Çin’e kadar ün salmıştır.
Ahal Teke kanı Avrupalı at soylarının pek çoğunda bulunur. İngiliz tam kan at ırkının defterinde kayıtlı bütün damızlıkların soyu, Osmanlı İmparatorluğu’ndan İngiltere’ye gitmiş olan üç aygıra dayanır. Bunlardan biri Kuzey Afrika’dan gitmiş olup muhtemelen Arap atıdır. Ancak diğer ikisi özellikle de İstanbul’dan gelen “Byerly Turk” neredeyse kesin olarak eski Türkmen atıdır. Alman at ırklarını etkilemiş olup bu ırkları ıslah eden en ünlü aygırın adı Almanca’da “Turkmen Atti”dir (Türkmen Atı isminin Almanca telaffuzu).
Avrupa’daki at soyları bugüne kadar hala ara sıra Ahal Teke damızlıkları ile çiftleştirilip, böylece asilleştirilirler. Almanya’da Neustadt kentinde bulunan bir Trakyalı-atı çiftliğinde kısa zaman önce tekrar Ahal Teke çiftleşmeleri ile Trakyalı atları asilleştirilmişlerdir.
Türkmenistan Resmi Arması’nda Ahal Teke Atı
Her at soyu için sürdürülen resmi bir soy kitabı vardır. Ahal Teke’nin soy kitabı 1917 yılında Moskova’da başlatılmıştır. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından beri Türkmenler gerçek Soy kitabının Türkmenistan’da sürdürülmeye başlatıldığını vurgularlar, ama bunu batılı ülkeler tanımaz. Çünkü bugüne kadar sürdürülmüş bütün kitaplar hala Moskova’da bulunurlar ve bu yüzden sadece bir atın atalarının isimi bu Moskova’daki kitapta yazılıysa hakiki Ahal Teke olarak kabul edilir, diğerleri kabul edilmez. Oysa Ahal Teke Türkmenlerin Türkmen köpeği ve Türkmen halısının yanında en büyük gururları ve hatta resmi Türkmenistan armasında gösterdikleri milli hayvanlarıdır. Ayrıca bu at Çin Seddi’nin yapılmasını sağlayan bir attır.Çünkü bu atlar ileri doğru atladığında 3 metre atlayabiliyor. Bu sebepten dolayı üstündeki okçu nişanını alması için daha fazla zaman oluşuyor. Çin Seddi’ne kadar bu atları ve Türkleri durdurabilmek için 2 metrelik setler yapmışlar ama bu atlar bunların üstünden atlamışlar, sonrasında çok büyük alanları bataklığa çevirmişler ama bu atlar ise çekirge misali bu bataklıkları geçmişler. En sonunda ise Çinliler devasa Çin Seddi’ni yapmışlar ki bu atın kudretini buradan da anlıyoruz.
Ahal Teke’nin Kendi Memleketindeki Yaşamı
Türkmenlerin ve diğer Türk halklarının yetiştirdikleri Ahal Tekeler, Orta Asya’nın bozkırlarında hür olarak Tabune denilen sürüler halinde yaşarlar. Başlarında atlı bir çobanları vardır.